Так сандар мен жп сандар

КОМПЛЕКС САНДАР.

Жоспары

Кіріспе бөлім…………………………………………..

Негізгі бөлім……………………………………………

Пайдаланылған әдебиеттер………………….

КОМПЛЕКС САНДАР.

Мақсаты: Комплекс сандар қолданбалы математикада орасан зор орын алады, соның ішінде ауыспалы токты есептегенде.Бұл ғылыми жобада комплекс сандарына түрлі амалдар қолдануды үйренеміз. Муавр теоремасын қолданып,комплекс сандардың дәрежесін есептейміз,және де ауыспалы токтың жай есептеріне көз жүгіртеміз.

Қысқаша тарихи мәлімет

атты кітабында Р.Бомбелли комплекс сандарға арифметикалық операциялар қолданған.

Анықтама: Егер а және b нақты сандар болса, онда a+bi өрнегін комплекс (жорамал) сан деп атаймыз.

Мұнда, а-комплекс санның нақты бөлігі, b—жорамал бөлік деп аталады.

Анықтама 1: комплекс сан деп өрнегі аталады. Мұндағы а,b-нақты сандар; i- жорамал бірлік.

Егер а=0 болса, онда саны таза жорамал сан деп аталады;

Егер в=0 болса, онда саны нақты сан деп саналады.

Анықтама 2: комплекс сандары тек a=c, b=d болған жағдайда ғана өзара тең деп аталады.

Комплекс сандар жиыны С әрпімен белгіленеді;

Комплекс сандарға қолданылатын амалдар.

Анықтама 3: комплекс сандарының қосындысы деп комплекс саны аталады, яғни

Комплекс сандарының қосындысының келесі қасиеттері бар:

Анықтама 4: комплекс сандарының көбейтіндісі деп санын атайды, яғни

2 Мысал: комплекс сандарының көбейтіндісін табу керек.

Комплекс сандарының көбейтіндісінің келесі қасиеттері бар:

Анықтама 5: комплекс сандарының айырмасы деп немесе (3) теңдігін қанағаттандыратын комплекс саны аталады.

Комплекс сандарының айырмасының бар болуын және жалғыздығын көрсетейік. (3) формуладан:

Осыдан айырманын бар болуымен жалғыздығы шығады.

cандарының z айырмасы деп белгіленеді.

3 Мысал: сандарының айырмасын табу керек.

4 Мысал: теңдеуін шешу керек.

Δ көбейтіндіні орындап теңдігіне келеміз, осыдан

2 анықтама бойынша

жүйесіне келеміз. Оның шешімі: x=-1, y=4. ▲

комплекс саны берілген болсын. Онда –z деп белгіленген және ға тең болатын сан санына қарама-қарсы деп аталады.

Анықтама 6: комплекс сандарының бөліндісі деп немесе (6) теңдігін қанағаттандыратын санын атайды.

Комплекс сандарының бөліндісінің бар болуының және жалғыздығын көрсетейік: (6) формуладан теңдігіне келеміз.

2 анықтама бойынша

жүйесіне келеміз. Жүйені шешіп х және у үшін жалғыз мәндерін табамыз:

Осыдан комплекс сандарының бөліндісінің бар болуы және жалғыздығы шығады, бірақ, мұнда болу керек.

және комплекс сандарының бөліндісі

5 Мысал: комплекс сандарының z бөліндісін табу керек.

Осыдан келесі жүйеге келеміз

Шыққан жүйені шешіп x=0,8; y=-1,4 екенін табамыз, яғни

Егер болса, онда саны z санына түйіндес деп аталады.

6 Мысал: болса, онда болады.

екенің ескере кетейік.

Осы қасиеті бойынша практикалық есептеулерде, екі комплекс санның бөліндісін табу үшін алымы мен бөлімін бірдей бөліміне түйіндес санға көбейту керек.

7 Мысал: есептеу керек.

саны деп белгіленеді де, z санына кері деп аталады.

екенің көрсетуге болады. Сонымен, z₁ комплекс саның z₂ комплекс санына бөлу үшін z₁-ді z₂ санының кері санына көбейту керек.

8 Мысал: санына кері санын табу керек.

Кез келген m және n бүтін сандары үшін келесі теңдіктер орындалатының көрсетуге болады:

9 Мысал: есептеу керек:

Комплекс сандардың геометриялық мағынасы және тригонометриялық түрі.

Комплекс сандарды координат жазықтығының көмегімен жазықтықтың нүктелері ретінде өрнектеуге болады. Ox — осінің бойына комплекс санның нақты бөлігін (a=a+0∙i), ал Oy осінің бойына оның жорамал бөлігін орналастырсақ (bi=0+bi) жазықтықта әрбір комплекс сан z(a,b) нүктесі түрінде анықталады. тік бұрышты

z=a+bi=r(cosφ+isinφ)- комплекс санның тригонометриялық түрі.

-комплекс санның аргументі.

Тригонометриялық түрдегі комплекс сандарға амалдар қолдану өте жеңіл.

Комплекс сандардың геометриялық мағынасы және тригонометриялық түрі.

Айталық, а=r(cos+isin) комплекс саны берілсін. Онда жоғарыда қарастырылған көбейту амалының негізінде n- натурал саны үшін

яғни комплекс санды дәрежелегенде оның модулі сол дәрежеге шығарылады, ал аргументі сол дәреже көрсеткішіне көбейтіледі.

a=a+bi комплекс санын оң бүтін n дәрежеге шығару үшін Ньютонның биномын пайдаланған орынды, тек

Муавр формуласының дербес түрін қарастырайық.

Теңдіктің оң жақ бөлігіне Ньютонның биномды формуласын қолданайық.

теңдігінің сол және оң жақ бөліктерін салыстырсақ,

ға әртүрлі мәндер беру арқылы түбірдің әртүрлі мәндерін аламыз.

Қортынды. Комплекс сандардан n — ші дәрежелі түбірді әрқашан табуға болады және оның әртүрлі n мәні болады.

Айнымалы ток

Кернеу мен жабық токтың формуласы мынадай

мұндағы импенданс қатары және кешіктірілген кедергі мен индуктивті қатардағы кедергі.

Қорытынды:

Пайдаланылған әдебиеттер

Источник

Ж?п ж?не та? сандар

Сыныбы:

Саба?ты? та?ырыбы:

Ж?п ж?не та? сандар.

Саба?ты? ма?саты:

Білімділігі:

Дамытушылы?ы:

Т?рбиелігі:

К?рнекілік:

?діс—т?сілдер:

Саба?ты? т?рі:

а) амандасу б) т?гендеу в) сергіту с?ті

№351 Микрокалькуляторды пайдаланып,мына амалдарды орында?дар.

ІІІ. Жа?а саба?

Натурал сандар ж?п ж?не та? сандар болып б?лінеді.

1, 3, 5, 9, цифрлары та? сандар деп аталады.

Мысалы, 11, 33, 45, 57,79,сандары – та? сандар.

2 санына б?лінгіштік белгісі.

2 санына еселік сандар: 2, 14, 26, 58, 60.

Жазылуы ж?п цифрмен ая?талатын натурал сандар 2 – ге б?лінеді.

Мысалы, 18 : 2 = 9, 104 : 2 = 52, 1376 : 2 = 688.

Мысалы, 125 : 5 = 25, 220 : 5 = 44, 1000 : 5 = 200

5 санына б?лінгіштік белгісі.

5 санына еселік сандар: 5, 25, 40, 100, 105, ….

Мысалы, 30 : 10 = 3, 120 : 10 = 12, 1070 : 10 = 1077

Сергіту с?ті:

1.?андай цифрларды ж?п цифрлар деп атайды?

?й тапсырмасы:

2) 105, 400, 68, 4) 323, 246, 695

Ба?алау.

Просмотр содержимого документа
«Ж?п ж?не та? сандар»

Жұп және тақ сандар.

Натурал сандар туралы түсінік беру.Жұп және тақ сандардың анықтамасын үйрету.Жұп және тақ сандарды ажырата білуге үйрету.

Жұп және тақ сандарға есептер шығарту арқылы ой өрістерін дамыту.

Оқушыларды ұқыптылыққа, адемі жазуға,тәрбиелеу.

І. Ұйымдастыру кезеңі

а) амандасу б) түгендеу в) сергіту сәті

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

Натурал сандар жұп және тақ сандар болып бөлінеді.

Бұл сандардың барлығының жазылуы жұп цифрлардың бірімен аяқталған. Онда 2 санына тек қана жұп сандар бөлінеді.

Жазылуы жұп цифрмен аяқталатын натурал сандар 2 – ге бөлінеді.

Мысалы, 125 : 5 = 25, 220 : 5 = 44, 1000 : 5 = 200

5 санына бөлінгіштік белгісі.

Мысалы, 30 : 10 = 3, 120 : 10 = 12, 1070 : 10 = 1077

1.Қандай цифрларды жұп цифрлар деп атайды?

Источник

Сандардын жалпы бөлүүчүлөрү жана жалпы бөлүнүүчүлөрү

Просмотр содержимого документа
«Сандардын жалпы бөлүүчүлөрү жана жалпы бөлүнүүчүлөрү»

21.11.2017ж. Сандардын жалпы бөлүүчүлөрү жана жалпы бөлүнүүчүлөрү математика сабагынын мугалими Айбекова А.А.

д) курама сандар ж) жуп сандар

з) так сандар к) жөнөкөй сандар

3. Эгерде К саны так сан, ал эми Р саны жуп сан болсо анда К×Р саны кандай сан болот?

а) жуп сан б) так сан в) белгисиз

4. Сандардын кайсынысы 2 ге бөлүнөт?

м) 146598 н) 768409 т) 3547675 о) 364823

6. Сандардын кайсынысы 4 кө бөлүнөт?

т) 47516 р) 47597 с) 2846 п) 4778

7) Сандардын ичинен 5 ке да, 10 го бөлүнүүчү сандарды тапкыла?

р) 1565 с)3850 т) 4562 у) 3758

8) Эгерде сан 2ге да, 3 кө да бөлүнсө, анда ал сан кайсыл санга бөлүнөт?

9 . Берилген сандардын арасынан 12 ге бөлүнгөн санды тапкыла

р) 2154 о) 20101 н) 5602 ң) 41268

10. Сандардын кайсынысы 9 га бөлүнөт?

а) 47250 б) 50608 в) 79023 г) 81361

11. 11 ге бөлүнүүчү сандарды тапкыла?

п) 23554 р) 46563 с) 79403 т) 80539

1. 12 кайсы сандарга бөлүнөт?

2. 12 ге кайсы сандар бөлүнөт?

а натуралдык санынын бөлүүчүлөрү деп, ошол сан бөлүнө турган сандарды айтабыз.

а санынын эң чоң, бөлүүчүсү –а, ал эми эң кичинеси – 1

а натуралдык санынын бөлүнүүчүлөрү деп, ал санга бөлүнүүчү сандарды айтабыз.

а санынын 0 дөн айырмалуу эң кичине бөлүнүүчүсү- а, бирок анын эң чоң бөлүнүүчүсүн көрсөтүүгө болбойт. 0 саны ар кандай натуралдык сандын бөлүнүүчүлөрү боло алат.

Натуралдык а санынын бөлүнүүчүлөрүнүн саны чексиз,

ал эми бөлүүчүлөрүнүн саны чектүү

16 жана 28дин бөлүүчүлөрүн жазгыла

Демек, ЭЧЖБ (16,28) = 4

6 нын жана 8дин 110го чейинки бөлүнүүчүлөрүн айрым-айрым жазып салыштыргыла

Бир нече натуралдык сандардын жалпы бөлүнүүчүсү деп, аларды ар бирине бөлүнө турган санды айтабыз.

Сандардын жалпы бөлүнүүчүлөрү бир нече болушу мүмкүн. Алардын эң кичинеси берилген сандардын эң кичине жалпы бөлүнүүчүсү (ЭКЖБ) деп аталат.

Источник

Жай сандар, құрама сандар

Құрама сандар дегеніміз – екіден көп бөлгіштері бар натурал сандарды айтады.

1 саны жай сандарға да, құрама сандарға да жатпайды.

Кестедегі жай сандар қайсысы? (31, 2, 11)

Құрама сандар қайсысы? (25,4, 14)

Айырмасы 2-ге тең екі жай санды егіз сандар деп атайты. Мысалы, 3 пен 5, 5 пен 7, 11 мен 13 сандары егіз сандар.

Құрама сандар дегеніміз – екіден көп бөлгіштері бар натурал сандарды айтады.

1 саны жай сандарға да, құрама сандарға да жатпайды.

Кестедегі жай сандар қайсысы? (31, 2, 11)

Құрама сандар қайсысы? (25,4, 14)

Айырмасы 2-ге тең екі жай санды егіз сандар деп атайты. Мысалы, 3 пен 5, 5 пен 7, 11 мен 13 сандары егіз сандар.

Просмотр содержимого документа
«Жай сандар, құрама сандар»

Үй тапсырмасын тексеру

Жай сандар, құрама сандар

Құрама сандар дегеніміз – екіден көп бөлгіштері

бар натурал сандарды айтады.

1 саны жай сандарға да, құрама сандарға

Жұптасу арқылы «Сен маған, мен саған» оқушылар жай сандар кестесін пайдаланып,

1- ден 100-ге дейінгі егіз сандарды жазу.

атағанда – сендер тұрасыңдар,

Источник

Жұп және тақ сандар

Сабақтың тақырыбы: Жұп және тақ сандар.

1.Жұп және тақ сандар ұғымын қалыптастыру. Натурал сандар туралы түсініктерін, тарихи ой-өрістерін кеңейту.

2.Логикалық ойлау, зейін тұрақтылығы мен есте сақтау қабілеттерін қалыптастыру.

3.Оқушыларды ұқыптылыққа,тиянақтылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ.

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап,түсіндірмелі.

І. Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеріп,олардың зейінін сабаққа аудару.

Үй тапсырмасын тексеру.

Өткен тақырыпты қайталау

1) Сонымен балалар натурал сандар деп қандай сандарды атаймыз?

Натурал сандар деп мына сандарды атаймыз 1, 2, 3, 4,…

Барлық натурал сандар жиының N символымен белгіленеді.

2) 2 : 2= 1 12 : 2= 6 124 : 2= 62

4 : 2= 2 14 : 2= 7 160 : 2= 80

6. 2= 3 16 : 2= 8 380 : 2= 190 т.с.с

Жұп сандар дегеніміз 2-ге қалдықсыз бөлінетін сандар.

Жұп сандарға: 2, 4,6,8,10,12,14,16,18,20.

3) 3 : 2=1(1қалдық) 13 :2= 6 (1қалдық) 243 : 2= 121(1қалдық)

5 : 2=2(1қалдық) 15 : 2= 7 (1қалдық) 365 : 2= 182(1қалдық) т.с.с.

Тақ сандар дегеніміз 2-ге қалдықпен бөлінетін сандар.

Тақ сандарға: 1,3,5,7,9,11,13,15,17,19,21.

1/AppData/Local/Temp/msohtmlclip1/01/clip_image001.png» />І

Содержимое разработки

Мектептегі музыка пәнінде жаңа технология әдіс-тәсілдерін, бағдарламалар тобын қолдану үрдісі

Президентіміз Н.Ә.Назарбаев айтқандай, сапалы білім беру Қазақстанның индустрияландыруының негізіне айналуы тиіс. Бұл мәселе мектептерге байланысты айтылып тұрғандығы белгілі. Еліміздің болашағы орта мектептен толық қанды сапалы білім алған, оның бағдарламасын толық меңгерген баладан, яғни оқушыдан шығары анық, өйткені, ертеңгі ел тізгінін ұстар азаматтар бүгінгі мектеп оқушысы.

Баланы болашаққа дайындау – бүгінгі күннің ең негізгі мәселесі. ХХІ ғасыр- ақпараттандыру ғасыры. Қоғамды ақпараттандыру – мәдениеттің, білім мен ғылымның дамуына ықпал ететін шарттарының бірі.

Бүгінгі таңда қоғамымыздың жаңа қарқынмен дамуы, ғылыми-техникалық прогрестердің жетістіктері, еліміздің өркениетті елдер қатарынан көрінуі білім беру жүйесіне де ықпал етпей қойған жоқ. Оқу жұмысын ұйымдастырудың негізгі түрі – сыныптық сабақ жүйесі екені бәрімізге мәлім.

Қазіргі таңда жалпы білім беру кешендерінде музыка сабағын жоғарғы дәрежеде өткізу көзделіп отыр. Музыка пәні – шығармашылық пән. Оған көптеген ізденіс, шығармашылық, іскерлік, тапқырлық өте қажет.

Осы күнге дейінгі музыка бағдарламалары әртүрлі құрылымда, түрлі авторлардан туындалып жатса да, барлығының да мақсаты халқымыздың және де басқа ұлт-халық өкілдерінің байырғы сазын терең мазмұнда кейінгі ұрпаққа жеткізу, насихаттау болып табылады.

Сол орайда музыка пәні мұғалімінің кәсіби шеберлігі жоғарғы деңгейде болу керек деп ойлаймын. Ал ол үшін пән мұғалімі қазіргі таңда қолданысқа берілген жаңа технология әдіс-тәсілдерін, түрлі бағдарламалар элементтерін дұрыс және ұтымды қолдануы қажет.

Өйткені ең алдымен музыка шығармашылық, өнер сабағы екенін үнемі жадымызда ұстап, берілген тақырып мазмұнын шеберлікпен ашып көрсетіп, жас шәкірт бойына музыкалық білімді құнарлы сіңдіруіміз абзал. Көптеген сабақтас пәндер «Сын тұрғысынан ойлауды дамыту» әдісін кеңінен қолданады. Ал ол әдісті біз музыка пәнінде толық қолдануымыз қажет пе?

Міне осы сұрақ көптеген музыка мамандарын жаңылдырады. Яғни бұл әдісті қолданамын деп ұстаз музыка пәнінің негізгі кезеңдерінен ауытқып кетеді. Оқушы бойында өнер туындыларының тұтастай көрінуі үшін салыстырмалы, қарама-қарсылық принциптерді пайдалана отырып, шығармаларды тез қабылдауға әсерін тигізіп, танымдық қызығушылығын тудыратын тәсілдерді көбірек қолдану барысында бастауыш сынып оқушыларымен мектеп алды даярлық тобына арналған «Тәй-тәй» атты бағдарламасының элементтері де зор үлесін қосады.

Яғни бүлдіршіндер осындай балғын шағынан бастап, топтық жұмысқа қалыптасып, ойларын ашық бөлісуге дағдыланады.

Ал ұстаз бағыты шынайы музыкалық тәрбие беруде оның жеке дара психологиясын, жас ерекшелігін, мінез құлқының өзгешілігінің ескеріп, тиімді қолдана білуі арқылы айқындалады.

Сондай-ақ халықтық педагогика үнемі сабақталып жүріп отыруы қажет. Яғни «Ақ сүйек», «Жүзік салу», «Теңге алу» сияқты ұлттық ойындарды әуендете қолдану және сергіту сәттерінде музыкалық түрде көрсету оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арта түседі.

Балалардың музыкалық тәрбиесі дәстүрлі мәдениет тұрғысынан кеңінен берілуі қажет. Өйткені жас шәкірттің дүниетанымы алдымен ұлттық музыка, халық өнері арқылы дамып, басқа жанр түрін сабақтастыра байланыстырып саз әлемінің тұңғиығына өріс алады.

Музыка пәні маманының кәсіби шеберлігі ән үйрету кезеңінде жоғарғы дәрежеде ойнап, алдындағы шәкіртті таңырқата орындау тыңдаушыларының көңілінен шығуы арқылы көрінеді.

Әлемдік педагогикалық зерттеулерді саралау, оларды қазақ мектебінің үрдісіне ұтымды қолдану, ұлттық жүйенің ерекшелігін ескере отыра жаңа педагогикалық технологиялар мен иновациялық бағыттарды жұмыс формаларында орынды пайдалану тәрізді мазмұнды жұмыстар түзілуде.

Музыкасабақтарында да электронды оқулықтарды тиімді пайдалануға мүмкіндік бар. Бұл мұғалімнің магнитофон, күйтабақпен жұмысын жеңілдетеді, тақтаға ән мәтінін жазу уақытын үнемдейді. Оқушыларға әр түрлі өлеңдердің әнін тыңдауға, оған өзгертулер енгізуге, өздері орындаған өлеңдерді компьютер арқылы тыңдауға мүмкіндік береді.

Электрондық оқулық арқылы түрлі суреттер, видеокөріністер, дыбыс және музыка тыңдатып көрсетуге болады. Бұл, әрине мұғалімнің тақтаға жазып түсіндіргенінен әлдеқайда тиімді, әрі әсерлі. Меңгерілуі қиын сабақтарды компьютердің көмегімен оқушыларға ұғындырса, жаңа тақырыпқа деген баланың құштарлығы оянады деп ойлаймын.

Компьютердің кең мүмкіндіктері музыка пәнінен фонотека, мәліметтер қорын жасақтап, толықтырып отыруға мүмкіндік береді, оларға қол жеткізуді оңтайландырып, сұрыптау мен іріктеу мүмкіндіктерін жетілдіреді.

Дегенмен, қазіргі кезде электрондық оқыту, 12-жылдық білім беру жүйесін көшу жағдайында музыка пәні мұғалімдерінің әдістемелік жаңа технологиялармен байланысты әдістемелік жинақтарын толықтыру өзекті болып отыр. Оқу орындары толық интерактивті тақта мен оның аппараттық және бағдарламалық құралдарымен қамтамасыз етілген. Осы жағдайды ескере отырып, әр сабақта мектеп мұғалімдерінің интерактивті тақтамен еркін жұмыс жасау дағдыларын жетілдіре отырып, олардың өз бетімен музыка сабақтарына дидактикалық материалдар, мультимедиа өнімдерін, тестілеуші құралдарды пайдалану қарастырылған тест тапсырмаларын даярлауға үйретіп, мектепте машық барысында пайдаланып отырмыз.

Оқушылар интерактивті тақта мен оның бағдарламалық жабдықтамасымен еркін жұмыс жасауға үйретіліп, тек дайын тапсырмаларды ғана орындамайды, интерактивті мүмкіндіктерді де пайдаланады.

Осындай тапсырмалар мектеп оқушыларының музыка пәніне деген қызығушылықтарын арттырып, олардың тақтаның алдында, аудитория алдында өздерін еркін ұстап, оқу-танымдық іс-әрекеттерді ұтымды жүзеге асыруына ықпал етеді.

Осылайша, ақпараттық технологиялар педагогтарға өздерінің жұмысын сапалы тұрғыдан жақсартып, әдістері мен формаларын өзгертіп, оқушылардың жеке тұлғалық қабілеттерін толық сақтау мен дамытуға, оқытудағы пәнаралық байланыстарды нығайтуға, оқу үдерісін ұйымдастыруды үнемі динамикалы жаңғыртуға мүмкіндік беертін құрал болып табылады. Ал басты артықшылығы – дәстүрлі оқу үдерісін түрлендіріп, оған жаңаша көзқарастарды тиімді енгізуге мүмкіндік беріп, оқушылардың білім алуын қызғылықты әрі жеңіл етуге ықпалы.

Әрбір халықтың тәлімгерлік тарихына назар салар болсақ, ұрпақтан-ұрпаққа беріліп келе жатқан мол тәжірибені байқаймыз.

Бүгінгі мақсат халықтың музыкалық педагогика саласының сол озық идеяларын жандандырып, білім беру жүйесіне енгізу отыр.

«Музыкалық тәрбие әдістемесі» білім беру жүйесіне әрдайым бағынады және музыкалық педагогика үрдісін дамытады. Болашақ ұрпақтың дәстүрлі сазын бойларына сіңірте келе әлемдік саз әлемімен ұштастырып, рухани байлықты жан дүнесіне игереді.

Психикалық дамуы кешеуілдеген балалар тобын, соңғы көрсеткіш бойынша 35 процентке жуығын нервтік – психикалық сферасы зақымданған мектепке дейінгі балалар құрайды. Психикалық дамуы кешеуілдеген балалар категориясын 50-шы жылдардың аяғынан бастап зерттеу кеңінен қолға алына бастады. Проблеманы зерттеумен айналысқан ғалымдар: М.С.Певзнер, Т.А.Власова, К.С.Лебединская, В.В.Ковалев, П.Е.Сухарева, В.И.Лубовский т.б. бала дамуы ерекшеліктеріне қарай өз пікірлерін ұсынды.

Өнер пәні ретінде ән-күй сабақтарын ұйымдастыру проблемалары жөнінде О.А. Апраксина өз еңбектерінде тұжырымды пайымдаулар жасады. Оның пікірінше, музыка мектеп пәні ретінде өзге сабақтармен ортақ ұқсастығы бар болуымен қатар, оған мынадай ерекшеліктер де тән:

1) Өзге пәндер сияқты музыка сабақтарының құрылымы психологиялық-педагогикалық заңдылықтарға сүйенеді;

2) Өзге пәндерді оқыту сияқты музыка сабақтары жалпы дидактикалық принциптерді ұстанады;

3) Музыка пәнін оқыту өзге пәндермен және ұйымдастыру формаларымен байланысты болады;

4) Ұйымдастыру формаларының әртүрлілігіне қарамастын, музыка сабағы бір тұтастықта болуы тиіс;

5) Өзге пәндермен ортақтастығы – онда негізгі оқыту әдістері де қолданылатындығында.

О.А. Апраксина музыка сабақтарының басқа да ерекшеліктерін ашып көрсетті:

— Бірінші ерекшелігі – музыка сабағы өнер сабағы. Себебі музыка өнері оқушының сезімі мен эмоциялық сферасын қамтитын болмысты бейнелейтін ерекше формасы. Музыкаға оқытуда танымдық процестің өзі тек ой-сананың әрекеті ғана емес, эмоция мен ойдың, сана мен сезімнің бірлігінде жүзеге асырылады;

— Екінші ерекшелігі – музыка адамның психикасына, моторикасына және физиологиялық процестерге кешенді түрде ықпал етеді. Яки адамды түрлі психикалық кейіпке түсіреді, оның бойында түрлі психикалық процестер мен физиологиялық процестер жүріп жатады;

— Үшінші ерекшелігі – міндетті түрде саналылық пен эмоционалдық бірлестік болуына байланысты, сабақтың әр элементі балалардың белсенді қызығушылықты қарым-қатынасын тудырады;

— Төртінші ерекшелігі – музыка сабағында эмоционалдық пен саналылықтың бірлігі ғана емес, көркемдік пен техникалық бірлік те орын алады. Сондықтан тыңдауға, ән салуға арналған репертуар мен қатар жаттығулар да көркем болуы тиіс. Тіпті унисонда орындалған бір дыбыстың өзі де әдемі, әрі көркем орындауды талап етеді. Ондай көркемдік орындаушылық техникасын меңгеруге тікелей тәуелді болады. Сондықтан оқу материалдары ретіндегі музыкалық шығармалардың мәнері образдылығы, көркемдік пен техникалықтың бірлігінде жүзеге асырылуы тиіс.

Сонымен, музыка сабақтары мектептегі өзге пәндермен ортақ белгілерін сақтай отырып, өзіндік ерекшеліктерін де сақтауы тиіс. Ондай ерекшелік, біріншіден, оқу материалы; екіншіден, оқушының танымдық, сондай-ақ оқушының жалпы жалпы және арнайы қабілеттерінің дамуы; үшіншіден, оқыту әдістері; төртіншіден, қолданылатын техникалық құралдар; бесіншіден, музыка пәні мұғалімінің тұлғалық, кәсіптік мүмкіндіктері арқылы көрініс табады.

О.А. Апраксина өнер пәні ретінде музыка пәнінің өзіне тән ерекшеліктерін және оқыту заңдылықтары мен принциптерінен туындайтын білім беру, тәрбиелік, ұйымдастыру талаптарын былай қарастырады:

— музыка сабағының білім беру міндеттерінің нақты айқын болуы;

— музыка сабағының мазмұны оқу бағдарламасына, сабақтың мақсатына, оқушының даярлық деңгейлеріне сәйкес анықталуы;

— музыка оқыту әдістерін қолайлы етіп таңдау;

— педагогикалық байланыстардың болуы;

— музыкалық білім беру педагогикасының ғылыми жетістіктерін пайдалану;

— жеке тұлғаның барлық сферасын дамыту;

— жалпыпедагогикалық іскерліктердің дамуы;

— музыкалық білім, іскерлік, дағдыларын меңгерту;

— музыкалық тәрбие міндеттерінің нақты қалыптасуы;

— музыкалық дүниетанымын дамыту;

— оқушылардың танымдық қызығушылықтарын қалыптастыру;

— музыканы оқытудың психологиялық ерекшеліктерін ескеру;

— педагогикалық әдеп, оқушылардың адамгершілік сапа-қасиеттерін дамыту;

— музыка сабақтарын нақты жоспарлау;

— музыка сабақтарының белгіленген құрылымын сақтау;

— музыка оқытудың түрлі құралдарын қолдану;

Музыкалық білім беру педагогикасында музыка сабақтарын өзінің дидактикалық мақсаты, мазмұны және оқыту әдістемесіне қарай түрліше жүйелеу ұсынылған. Соңғы жылдары педагогикалық технология идеясының жандануы, білім беру саласына ғылыми-техникалық жетістіктердің ендірілуіне байланысты сабақ беруді жетілдіру, оны ұйымдастырудың тың жолдары іздестірілуде.

Музыка пәні мұғалімінің сабақтарды өткізуге даярлығы басты екі кезеңнен оқу пәнін жүргізудегі жалпы және әрбір жеке сабақты өткізуге даярлығынан құралады. Жалпы даярлық барысында мұғалім оқушылардың пәнге деген қызығушылығын, қарым-қатынасын, бейімділіктерін және музыкалық даму деңгейлерін зерттейді. Музыка пәні мұғалімінің әрбір жеке сабаққа даярлығы да едәуір ізденісті, шығармашылықты талап етеді. Бұл жұмыстың алғашқы кезеңінде оқу материалының мазмұны ойластырылады. Әрине, мұғалім тек бағдарламада қарастырылған оқу материалымен шектелмей, оқулықтарда, көмекші құралдарда берілген дидактикалық материалдарды мейілінше терең меңгеруі тиіс.

Музыка сабақтарын жүргізу үшін типтік бағдарлама негізінде құрылған күнтізбелік-тақырыптық жоспарда бірізділікпен жоспарланған тақырыптардаң білімділік, тәрбиелік мақсаттары, қысқаша мазмұны, сабақтың түрі, әдістері, қолданылатын көрнекіліктері, оқушылардың өз бетімен орындайтын жұмыстары, білім жетістіктерін бақылау және тексеру формасы, әр тақырыптың өтетін мерзімі көрініс табады.

Музыка пәні мұғалімі сабақты жоспарламас бұрын, ең алдымен оқушылар белгілі бір тақырыпты зерделеу барысында, яки есте сақтау, білу оқу дағдылары және алған білімдерін түрлі ситуацияларды қолдану сияқты нәтижелерге қол жеткізуі керектігін нақтылап белгілеп алғаны жөн.

Жеке сабақтарды ұйымдастыру күнтізбелік-тақырыптық жоспардың негізінде жүзеге асырылады. Әсіресе, қызметін жаңа бастаған оқытушылар сабақтың мазмұнын, оқыту әдіс-тәсілдері нақтылы белгіленген конспект дайындаған дұрыс.

Оқытудың нәтижелерін бақылау мен тексеру оқыту процесінің міндетті компоненттерінің бірінен саналады. Оның мәні пән бойынша оқушылардың меңгерген білім деңгейлерінің білім стандартына сәйкес құрылған бағдарламалық талаптарға сай болуын анықтау болып табылады. Кеінгі кезде оқыту процесінде осы жұмысты тиімділікпен жүзеге асыруда «педагогикалық диагностика» жиі қолданылып жүр:

1) алдын-ала тексеріс, мұғалімнің сабақты өткізуге дайындаған жоспары, материалдары қаралады және түсіндірудің, бекітудің, оқушылардың өздік жұмыстарының тәсілдері, әдісі, формалары жөнінде әңгімелесу жүргізіледі;

2) ағымдағы тексеріс, сабақтардың жүргізілу барысы тікелей бақыланады, оқушылардың білімі, дағдыларының деңгейі, оқушылардың шығармашылық тапсырыстарды орындау сапасы тексеріледі. Бұндай тексерудің барысында оқушылардың ұжымдық топпен бірге және жеке орындайтын музыкалық іс-әрекеттері есепке алынады;

3) қорытынды тексеріс, жарты жылдықта немесе оқу жылының аяғында оқушыларға білім мен тәрбие беру жұмыстарының нәтижелері сарапталады. Оларды сабақ-концерт түрінде де өткізуге болады. Себебі музыка сабағында музыкалық іс-әрекеттер негізінен ұжымдық түрде жүзеге асырылатындақтан, тексеруді де ұжымдық формада ұйымдастыру мүмкіндіктері бар.

Дидактикалық тесттер оқыту нәтижелерін тексеру мен баға беруде кейінгі жылдары көптен қолданылуда. Оларды жалпылама төрт типке бөліп қарастырымыз:

— есте сақтауға және еске түсіруге тиісті мағлұматтар, фактілер, ұғымдар, заңдар, теория туралы білімдерді тексеру;

— зерделенген материалдарға өз бетімен сыни тұрғыдан баға беру іскерліктерін тексеру;

— алынған мағлұматтар негізінде білімдерін жаңа нақты ситуацияларды пайдалана білу іскерліктерін тексеру.

Оқушылардың білім, іскерлік, дағды деңгейлерін тексеру, оқыту процесінің құрамдас бөлігі бола отырып, оқушылардың оқу жұмысын тек қана тексеру емес, тәрбиелік, дамытушылық қызметтер де атқарады.

Тексеру әдістерін таңдау иексерушінің алға қойған мақсаттары мен міндеттеріне тікелей байланысты. Оқушылардың үлгерімі мен білім сапасын тексеруде, оның жүйелілігі мен тереңдігін қамтамасыз ету үшін, бұдан да басқа қалыпты емес түрлері, айталық, өздік баға беру, өзара баға беру сияқты әдістер қолданылады.

Источник